ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಜಯಂತಿ 2021: ಜೀವನ, ಇತಿಹಾಸ, ಸಾವು ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳು
ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಜಯಂತಿ 2021: ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, 1904 ರಂದು ಮೊಘಲ್ಸರಾಯ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ವರ್ಷ ಅವರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಅವರು ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ 30 ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಸಮಗ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ದೊಡ್ಡ ಆಂತರಿಕ ಶಕ್ತಿ, ವಿನಮ್ರ ಮತ್ತು ಸಹಿಷ್ಣು ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಜನರ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಪ್ರಗತಿಯ ಕಡೆಗೆ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು.
ಜನನ: 2ನೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್, 1904
ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ಥಳ: ಮುಘಲ್ಸರಾಯ್, ವಾರಣಾಸಿ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ
ತಂದೆ: ಶಾರದ ಪ್ರಸಾದ್ ಶ್ರೀವಾಸ್ತವ
ತಾಯಿ: ರಾಮದುಲಾರಿ ದೇವಿ
ಹೆಂಡತಿ: ಲಲಿತಾ ದೇವಿ
ರಾಜಕೀಯ ಸಂಘ: ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್
ಚಳುವಳಿ: ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ
ಮರಣ: 11 ಜನವರಿ, 1966
ಸ್ಮಾರಕ: ವಿಜಯ್ ಘಾಟ್, ನವದೆಹಲಿ
ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ವಾರಣಾಸಿಯ ಮುಘಲ್‌ಸರಾಯ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, 1904 ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರೂ ಆಗಿದ್ದರು.
ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ
ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಮೊಘಲ್ಸರಾಯ್ ಮತ್ತು ವಾರಣಾಸಿಯ ಪೂರ್ವ ಮಧ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ಇಂಟರ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಓದಿದರು. ಅವರು 1926 ರಲ್ಲಿ ಕಾಶಿ ವಿದ್ಯಾಪೀಠದಿಂದ ತಮ್ಮ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರ ಪದವಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ವಿದ್ಯಾ ಪೀಠವು ಅವರಿಗೆ "ಶಾಸ್ತ್ರಿ" ಅಂದರೆ "ವಿದ್ವಾಂಸ" ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಿತು. ಆದರೆ ಈ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಅವರ ಹೆಸರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ಮತ್ತು ತಿಲಕರಿಂದ ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು.
ಅವರು 16 ಮೇ 1928 ರಂದು ಲಲಿತಾ ದೇವಿ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರು ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್ ರಾಯ್ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಪೀಪಲ್ ಸೊಸೈಟಿಯ (ಲೋಕ ಸೇವಕ ಮಂಡಲ್) ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯರಾದರು. ಅಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ ಅಭ್ಯುದಯಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ ಅವರು ನಂತರ ಆ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು.
1920 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಜಿ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಗೆ ಸೇರಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅವರನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕೆಲಕಾಲ ಜೈಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದರು.
1930 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಜೈಲುವಾಸ ಅನುಭವಿಸಿದರು. 1937 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಯುಪಿ ಸಂಸದೀಯ ಮಂಡಳಿಯ ಸಂಘಟನಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು, ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು 1942 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಜೈಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು 1946 ರವರೆಗೆ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿದ್ದರು. ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು. ಅವರು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳು, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರ ಕೃತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಿಚಿತರಾಗುವ ಮೂಲಕ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಾಸ್ತವ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು.
ರಾಜಕೀಯ ಸಾಧನೆಗಳು
ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಯುಪಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸದೀಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾದರು, ಅವರು 1947 ರಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವರಾದರು. ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವರಾಗಿ, ಅವರು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಹಿಳಾ ಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು. ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಯ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಚಿವರಾಗಿರುವ ಅವರು, ಆಕ್ರೋಶಗೊಂಡ ಗುಂಪನ್ನು ಚದುರಿಸಲು ಪೊಲೀಸರು ನೀರಿನ ಜೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕೇ ಹೊರತು ಲಾಠಿಗಳಲ್ಲ ಎಂದು ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸಿದರು.
1951 ರಲ್ಲಿ, ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರನ್ನು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಚುನಾವಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ಇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. 1952 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಯುಪಿಯಿಂದ ರಾಜ್ಯಸಭೆಗೆ ಚುನಾಯಿತರಾದರು ರೈಲ್ವೇ ಸಚಿವರಾಗಿ, ಅವರು 1955 ರಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನೈನ ಇಂಟೆಗ್ರಲ್ ಕೋಚ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.
1957 ರಲ್ಲಿ, ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಮತ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಪರ್ಕ ಸಚಿವರಾದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಚಿವರಾದರು. 1961 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಗೃಹ ಸಚಿವರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅವರು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ತಡೆ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು. ಅವರು ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾಷಾ ಆಂದೋಲನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ "ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಸೂತ್ರ" ವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.
ಜೂನ್ 9, 1964 ರಂದು ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾದರು. ಅವರು ಹಾಲು ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಭಿಯಾನವಾದ ಶ್ವೇತ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು.
ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರು ನೆಹರೂ ಅವರ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು, ಆದರೆ ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಹ ಮಾಡಿದರು. 1964 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿಲೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ತಮಿಳರ ಸ್ಥಾನಮಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಧಾನಿ ಸಿರಿಮಾವೊ ಬಂಡಾರನಾಯಕೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಈ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಶ್ರೀಮಾವೋ-ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಒಪ್ಪಂದ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
1965 ರಲ್ಲಿ, ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಬರ್ಮಾದ ರಂಗೂನ್‌ಗೆ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ನೆ ವಿನ್ ಅವರ ಮಿಲಿಟರಿ ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತವು 1965 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಎದುರಿಸಿತು. ಅವರು ಪ್ರತೀಕಾರಕ್ಕೆ ಭದ್ರತಾ ಪಡೆಗಳಿಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು "ಫೋರ್ಸ್ ವಿತ್ ಫೋರ್ಸ್" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಇಂಡೋ-ಪಾಕ್ ಯುದ್ಧವು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 23, 1965 ರಂದು ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಜನವರಿ 10, 1966 ರಂದು ರಷ್ಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಕೊಸಿಗಿನ್ ಅವರು ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರಿಗೆ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವಹಿಸಲು ಮುಂದಾದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸಹವರ್ತಿ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ತಾಷ್ಕೆಂಟ್ ಘೋಷಣೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು.
ಸಾವು
ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರು 1966 ರ ಜನವರಿ 11 ರಂದು ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರಿಗೆ 1966 ರಲ್ಲಿ ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಭಾರತ ರತ್ನವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.
ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಉತ್ತಮ ಸಮಗ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವಿನಮ್ರರು, ಸಹಿಷ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಂತರಿಕ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ. ಅವರು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಬೋಧನೆಗಳಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ದೇಶಗಳನ್ನು ಪ್ರಗತಿಯತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ದೃಷ್ಟಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯೂ ಆಗಿದ್ದರು.
ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯದ ಕೆಲವು ಸಂಗತಿಗಳು
- ಭಾರತದ 2 ನೇ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 ರಂದು.
- 1926 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಗುರುತಾಗಿ ಕಾಶಿ ವಿದ್ಯಾಪೀಠ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ 'ಶಾಸ್ತ್ರಿ' ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಪಡೆದರು.
- ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರು ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ದಿನಕ್ಕೆರಡು ಬಾರಿ ಗಂಗೆಯನ್ನು ಈಜುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೋಣಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಹಣವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದರು.
- ಲಾಲ್ ಬಹದ್ದೂರ್ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾಗ, ಲಾಠಿ ಚಾರ್ಜ್ ಬದಲಿಗೆ ಜನರನ್ನು ಚದುರಿಸಲು ನೀರಿನ ಜೆಟ್ ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿ.
- ಅವರು "ಜೈ ಜವಾನ್ ಜೈ ಕಿಸಾನ್" ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು.
- ಅವರು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಸಹಕಾರ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಜೈಲಿಗೆ ಹೋದರು ಆದರೆ ಅವರು ಇನ್ನೂ 17 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಅವರನ್ನು ಬಿಡಲಾಯಿತು.
- ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಸಾರಿಗೆ ಸಚಿವರಾಗಿ, ಅವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಾರಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಚಾಲಕರು ಮತ್ತು ಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.
- ಅವರ ಮದುವೆಯಲ್ಲಿ ವರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಅವರು ಖಾದಿ ಬಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ನೂಲುವ ಚಕ್ರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು.
- ಅವರು ಉಪ್ಪಿನ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜೈಲಿಗೆ ಹೋದರು.
- ಅವರು ಗೃಹ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾಗ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ತಡೆಗೆ ಮೊದಲ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.
- ಅವರು ಭಾರತದ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಹಸಿರು ಕ್ರಾಂತಿಯ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸಹ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದರು.
- 1920 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.
- ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅವರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಶ್ವೇತ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್‌ನ ಆನಂದ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಅಮುಲ್ ಹಾಲು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು.
- ಅವರು 1965 ರ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ 10 ಜನವರಿ, 1966 ರಂದು ತಾಷ್ಕೆಂಟ್ ಘೋಷಣೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು.
- ಅವರು ವರದಕ್ಷಿಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತಿದರು.
- ಅವರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಶಿಸ್ತಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಪ್ರಧಾನಿಯಾದ ನಂತರ ಅವರ ಬಳಿ ಸ್ವಂತ ಕಾರು ಕೂಡ ಇರಲಿಲ್ಲ.