ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು, ಪಟ್ಟಿ, ನಕ್ಷೆ, ಹೆಸರುಗಳು, ಅನುಕೂಲಗಳು, ಅನಾನುಕೂಲಗಳು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು: ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ತೆಹ್ರಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಭಾರತದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಪವರ್ ಪ್ಯಾಂಟ್ ಆಗಿದೆ. UPSC, PDF ಗಾಗಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳ ಪಟ್ಟಿ, ನಕ್ಷೆ, ಹೆಸರುಗಳು, ಕೆಲಸ, ಅನುಕೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಅನಾನುಕೂಲಗಳು.

 

ಪರಿವಿಡಿ

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು: ಅತ್ಯಂತ ಕೈಗೆಟುಕುವ ಮತ್ತು ಮಾಲಿನ್ಯರಹಿತ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಜಲವಿದ್ಯುತ್. ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಎಂಬುದು ನೀರಿನಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ನುಡಿಗಟ್ಟು. ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿಯು ಬೀಳುವ ಅಥವಾ ಚಲಿಸುವ ನೀರಿನ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಬಳಕೆಯ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಶಕ್ತಿ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ನೇರವಾಗಿ ಕಸವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಸವಕಳಿಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಭಾರತವು ಅಂದಾಜು 148,700 MW ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 42,783 MW (28.77%) ಈಗಾಗಲೇ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 13,616 MW (9.2%) ಇನ್ನೂ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ.

ಭಾರತದ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳ ಪಟ್ಟಿ

ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ನವೀಕರಿಸಿದ ಪಟ್ಟಿ ಇಲ್ಲಿದೆ :

ರಾಜ್ಯ	ನದಿ	ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ	ಕೃಷ್ಣ	ನಾಗಾರ್ಜುನಸಾಗರ್ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ	ಕೃಷ್ಣ	ಶ್ರೀಶೈಲಂ ಜಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ಒರಿಸ್ಸಾ	ಮಚ್ಕುಂಡ್	ಮಚ್ಕುಂಡ್ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಗುಜರಾತ್	ನರ್ಮದಾ	ಸರ್ದಾರ್ ಸರೋವರ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಬೈರಾ	ಬೈರಾ-ಸಿಯುಲ್ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಸಟ್ಲೆಜ್	ಭಾಕ್ರಾ ನಂಗಲ್ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಬಿಯಾಸ್	ದೇಹಾರ್ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಸಟ್ಲೆಜ್	ನಾಥಪಾ ಜಕ್ರಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ	ಚೆನಾಬ್	ಸಲಾಲ್ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ	ಝೀಲಂ	ಉರಿ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಜಾರ್ಖಂಡ್	ಸುವರ್ಣರೇಖಾ	ಸುವರ್ಣರೇಖಾ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಕರ್ನಾಟಕ	ಕಾಳಿನದಿ	ಕಾಳಿನದಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಕರ್ನಾಟಕ	ಶರಾವತಿ	ಶರಾವತಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಕರ್ನಾಟಕ	ಕಾವೇರಿ	ಶಿವನಸಮುದ್ರ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಕೇರಳ	ಪೆರಿಯಾರ್	ಇಡುಕ್ಕಿ ಜಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ	ಸೋನ್	ಬನ್ಸಾಗರ್ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ	ನರ್ಮದಾ	ಇಂದಿರಾ ಸಾಗರ್ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ	ರಿಹಾಂಡ್	ರಿಹಂಡ್ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ	ಕೊಯ್ನಾ	ಕೊಯ್ನಾ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಮಣಿಪುರ	ಲೀಮ್ಟಾಕ್	ಲೋಕ್ಟಾಕ್ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಒಡಿಶಾ	ಸಿಲೇರು	ಬಲಿಮೆಲ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಒಡಿಶಾ	ಮಹಾನದಿ	ಹಿರಾಕುಡ್ ಹೈಡ್ರೊ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಸಿಕ್ಕಿಂ	ರಂಗಿತ್	ರಂಗಿತ್ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಸಿಕ್ಕಿಂ	ತೀಸ್ತಾ	ತೀಸ್ತಾ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ
ಉತ್ತರಾಖಂಡ	ಭಾಗೀರಥಿ	ತೆಹ್ರಿ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಬಸ್ಪಾ	Baspa-II ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಸಟ್ಲುಜ್	ನಾಥಪಾ ಜಕ್ರಿ ಹೈಡ್ರೋ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಬಿಯಾಸ್	ಪಾಂಡೋ ಅಣೆಕಟ್ಟು
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ರವಿ	ಚಮೇರಾ-I
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ರವಿ	ಚಮೇರಾ-II
ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ	ಬಿಯಾಸ್	ಪಾಂಗ್
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ	ಚೆನಾಬ್	ದುಲ್ಹಸ್ತಿ

ಭಾರತದ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು

ಭಾರತದ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ

ಸಮಕಾಲೀನ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಜಲಾಶಯ, ಪೆನ್‌ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು, ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಜನರೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಜಲಾಶಯವು "ಇಂಧನ" ವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳಿಗೆ ನೀರಿನ ಹರಿವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಳು ಮತ್ತು ಅವಶೇಷಗಳು ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸೇವನೆಯ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಇದು ಡಿಕಾಂಟರ್ ಆಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಇಂಟೇಕ್ (ಅಣೆಕಟ್ಟು ಗೇಟ್‌ಗಳು) ಮತ್ತು ಪೆನ್‌ಸ್ಟಾಕ್ ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳಿಗೆ ಜಲಾಶಯದಿಂದ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಟರ್ಬೈನ್ ಬ್ಲೇಡ್‌ಗಳಿಗೆ ಹಾನಿಯುಂಟುಮಾಡುವ ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಿದ ಕಣಗಳಿಂದ ನೀರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೇವನೆಯಲ್ಲಿ ಶೋಧನೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ನೀರನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗವರ್ನರ್, ಬ್ರೇಕ್‌ಗಳು, ಗೇಟ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ದ್ಯುತಿರಂಧ್ರಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚಲು ಸಹಕರಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ಜಲಾಶಯದಿಂದ ಕೆಳಗಿರುವ ನೀರನ್ನು ಹರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಸಮಕಾಲೀನ ಟರ್ಬೈನ್ ಪ್ರಾಚೀನ ನೀರಿನ ಚಕ್ರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ. ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಟರ್ಬೈನ್, ಕಪ್ಲಾನ್ ಟರ್ಬೈನ್ ಮತ್ತು ಪೆಲ್ಟನ್ ಟರ್ಬೈನ್ ಮೂರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಪ್ರಭೇದಗಳಾಗಿವೆ, ಮತ್ತು ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಅವುಗಳ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತರ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬ್ಲೇಡ್ ಆಕಾರ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ವಿನ್ಯಾಸದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಟರ್ಬೈನ್ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಏರುತ್ತಿರುವ ಅಥವಾ ಬೀಳುವ ನೀರಿನ ಚಲನ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಯಾಂತ್ರಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಜನರೇಟರ್ ಅದರ ರೋಟರ್ ಮೂಲಕ ಚಲಿಸುವ ಶಾಫ್ಟ್ ಮೂಲಕ ಟರ್ಬೈನ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರದ ಟರ್ಬೈನ್‌ಗಳನ್ನು ಗರಿಷ್ಠ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮೂಲಭೂತ ಮತ್ತು ಸುಲಭವಾದುದಾದರೂ, ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಮಕಾಲೀನ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ಸೂಕ್ತವಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸಲು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮಾಡುವ, ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಮತ್ತು ವರ್ಧಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಚಲಿಸುವ ಭಾಗಗಳ ಘರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸವೆತ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣೀರಿನ ಬೇರಿಂಗ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಯಗೊಳಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಟರ್ಬೈನ್ ಬ್ಲೇಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ಕಣಗಳನ್ನು ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆನ್‌ಸ್ಟಾಕ್ ಗೇಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಲವಾದ ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ತೆರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ. ಟ್ರಾನ್ಸ್ಫಾರ್ಮರ್ಗಳು, ಕೇಬಲ್ಗಳು, ಸ್ವಿಚ್ಗಿಯರ್ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಿತಿಮೀರಿದ ಮತ್ತು ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು, ತಂಪಾಗಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ತಾಪಮಾನವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ.

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರದ ಅನುಕೂಲಗಳು

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಬಳಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ, ಈ ಅಮೂಲ್ಯ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ಇತರ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ವೆಚ್ಚಗಳಿವೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ವೆಚ್ಚಗಳಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಯಾವುದೇ ಸೇವಿಸುವ ಘಟಕಗಳಿಲ್ಲದೆ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಆಧಾರಿತ ಸ್ಥಾವರಗಳು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಶಕ್ತಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಇದು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಇದು ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಇಂಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಕಾರಣ, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆವರ್ತನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಹಣಕಾಸಿನ ನಷ್ಟವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುತ್ತದೆ.

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರಗಳು ತ್ವರಿತ ಪ್ರಾರಂಭ ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚುವಿಕೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಗ್ರಿಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಹೊರೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಆದ್ಯತೆಯ ಪರಿಹಾರವಾಗಿದೆ. ಹೈಡ್ರೋ ಮತ್ತು ಥರ್ಮಲ್ ಸ್ಟೇಷನ್‌ಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಅಗತ್ಯಗಳು ಪೂರಕವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಮತೋಲಿತ ಮಿಶ್ರಣವು ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಬಳಕೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಮಾದರಿಯು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಿಡ್‌ಗಳ ಕಾಲೋಚಿತ ಲೋಡ್ ಕರ್ವ್‌ಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬೇಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲೋಡ್ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆಗ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು ಭಾರೀ ಕೃಷಿ ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಯಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. ಹವಾಮಾನ-ಬೀಟಿಂಗ್ ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬೇಸ್ ಲೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಥರ್ಮಲ್ ಸ್ಟೇಷನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಪೀಕ್ ಲೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಹೈಡ್ರೋ ಸ್ಟೇಷನ್‌ಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರದ ಅನಾನುಕೂಲಗಳು

ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಬಳಸಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೂಡಿಕೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಅರಣ್ಯ ಭೂಮಿಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸುವುದು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯದ ಪ್ರಮಾಣವು ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳಿಂದ ಭೂಮಿ ಮುಳುಗುವಿಕೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳ ಅಳಿವು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯ ಗಮನಾರ್ಹ ಭಾಗವು ನೀರಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಸುದೀರ್ಘ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಯೋಜನಾ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳು, ಪ್ರಸರಣ, ಅಸಮರ್ಪಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಹಣಕಾಸು ಮುಂತಾದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಅನೇಕ ಸಮಕಾಲೀನ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳು ವಿಳಂಬವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹಲವಾರು ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳು (HEP ಗಳು) ಪರಿಸರದ ಮೇಲಿನ ಕಾನೂನು ವಿವಾದಗಳು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಶಾಂತಿ, ಹಣಕಾಸಿನ ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿರಹಿತ ಖರೀದಿದಾರರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿವೆ. ಕಳೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಕೇವಲ 10,000 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ನದಿ ತೀರದ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ಘರ್ಷಣೆಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ HEP ಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ ಏಕೆಂದರೆ ನೀರು ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಶಕ್ತಿಯು ರಾಜ್ಯದ ವಿಷಯಗಳಾಗಿವೆ; Subansiri HEP ಇದಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು UPSC

• ಕೊಯ್ನಾ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿರುವ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವಾಗಿದೆ. ಇದು 1960 MW ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು.
• ಶಿವನಸಮುದ್ರ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರವು ಮೊದಲ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.
• ತೆಹ್ರಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಭಾರತದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತೆಹ್ರಿ ಹೈಡ್ರೊ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸೌಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. NTPC ಈಗ ಯೋಜನೆಯ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ (2019 ರಿಂದ).
• ಶ್ರೀಶೈಲಂ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ಭಾರತದ ಮೂರನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸೌಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ.
• ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭೂಗತ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವೆಂದರೆ ನಾಥಪಾ ಜಾಕ್ರಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ.
• ವಿಶ್ವದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸರ್ದಾರ್ ಸರೋವರ ಅಣೆಕಟ್ಟು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳು FAQ ಗಳು

Q. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಯಾವುದು?

ಉತ್ತರ. ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ತೆಹ್ರಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ದೇಶದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.

Q. ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಯಾವುದು?

ಉತ್ತರ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. 1897 ರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ರಾಪಾಂಗ್ (ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್) ನಲ್ಲಿ 130 kW ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ಏಷ್ಯಾದ ಮೊದಲ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವಾಗಿದೆ.

Q. 2022 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜಲಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ರಾಜ್ಯ ಯಾವುದು?

ಉತ್ತರ. ಒಟ್ಟು 47,057 MW ಸಾಮರ್ಥ್ಯದೊಂದಿಗೆ, ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದಕವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರ. ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಎಲ್ಲಿದೆ?           

ಉತ್ತರ. 2021 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಚೀನಾದ ಯಾಂಗ್ಟ್ಜಿ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ತ್ರೀ ಗಾರ್ಜಸ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ 34 ಟರ್ಬೊ ಜನರೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು 22.5 ಗಿಗಾವ್ಯಾಟ್‌ಗಳ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.

Q. ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಯಾವುದು?

ಉತ್ತರ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ತಜಕಿಸ್ತಾನದ ವಕ್ಷ್ ನದಿಯ ನುರೆಕ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಇದು 984 ಅಡಿ (300 ಮೀಟರ್) ಎತ್ತರವಿದೆ. ಹೂವರ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು 726.4 ಅಡಿ (221.3 ಮೀಟರ್) ಎತ್ತರವಿದೆ. ಇಂದು, ಹೂವರ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಇನ್ನೂ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರ 20 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ, ಆದರೆ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಕಮಾನು ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ.