ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಂವಿಧಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಜನವರಿ 25, 1950 ರಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಮೂಲತಃ ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರು ಆಯೋಗವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಮೊದಲು 1989 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಂತರ 1993 ರಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಮತ್ತು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ.
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ನವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಯಾರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅರ್ಹರು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ನಿಧಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಂದ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಮತದಾನ ನಡೆಯುವ ಮತಗಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮತಗಳ ಎಣಿಕೆ ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಚುನಾವಣೆಗಳು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಸ್ತುತ ಇಬ್ಬರು ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ನೇಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರನ್ನು ಸಂಸದೀಯ ಮಹಾಭಿಯೋಗದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಬಹುದು. ಆಯೋಗವು ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಮ್ಮತದಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಬಹುಮತದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರು
| ಶ್ರೀ ಸುಶೀಲ್ ಚಂದ್ರ | 13 ಏಪ್ರಿಲ್ 2021 ರಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೆ |
| ಶ್ರೀ ಸುನಿಲ್ ಅರೋರಾ | 01 ಏಪ್ರಿಲ್ 2018 ರಿಂದ 12 ಏಪ್ರಿಲ್ 2021 ರವರೆಗೆ |
| ಶ್ರೀ OP ರಾವತ್ | 23 ಜನವರಿ 2018 ರಿಂದ 01 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2018 |
| ಷ. ಎಕೆ ಜೋತಿ | 06 ಜುಲೈ 2017 ರಿಂದ 22 ಜನವರಿ 2018 ರವರೆಗೆ |
| ಡಾ.ನಾಸಿಮ್ ಜೈದಿ | 19 ಏಪ್ರಿಲ್ 2015 ರಿಂದ 05 ಜುಲೈ 2017 |
| ಶ್ರೀ ಹರಿಶಂಕರ ಬ್ರಹ್ಮಾ | 16 ಜನವರಿ 2015 ರಿಂದ 18 ಏಪ್ರಿಲ್ 2015 ರವರೆಗೆ |
| ವಿಎಸ್ ಸಂಪತ್ | 10 ಜೂನ್ 2012 - 15 ಜನವರಿ 2015 |
| ಡಾ.ಎಸ್‌ವೈ ಖುರೈಶಿ | 30 ಜುಲೈ 2010 - 10 ಜೂನ್ 2012 |
| ನವೀನ್ ಚಾವ್ಲಾ | 2 ಮೇ 2009 - 30 ಜುಲೈ 2010 |
| ಎನ್.ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ | 8 ಫೆಬ್ರವರಿ 2006 - 30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2009 |
| ಬಿಬಿ ಟಂಡನ್ | 16 ಮೇ 2005-07 ಫೆಬ್ರವರಿ 2006 |
| ಟಿಎಸ್ ಕೃಷ್ಣ ಮೂರ್ತಿ | 8 ಫೆಬ್ರವರಿ 2004-15 ಮೇ 2005 |
| ಜೆಎಂ ಲಿಂಗ್ಡೋ | 14 ಜೂನ್ 2001-7 ಫೆಬ್ರವರಿ 2004 |
| ಎಂಎಸ್ ಗಿಲ್ | 12 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1996-13 ಜೂನ್ 2001 |
| ಟಿ.ಎನ್. ಶೇಷನ್ | 12 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1990-11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1996 |
| ಶ್ರೀಮತಿ ವಿ ಎಸ್ ರಮಾ ದೇವಿ | 26 ನವೆಂಬರ್ 1990-11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1990 |
| ಆರ್ವಿಎಸ್ ಪೇರಿ ಶಾಸ್ತ್ರಿ | 1 ಜನವರಿ 1986-25 ನವೆಂಬರ್ 1990 |
| ಆರ್ ಕೆ ತ್ರಿವೇದಿ | 18 ಜೂನ್ 1982-31 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1985 |
| ಎಸ್ ಎಲ್ ಶಕ್ಧರ್ | 18 ಜೂನ್ 1977-17 ಜೂನ್ 1982 |
| ಟಿ. ಸ್ವಾಮಿನಾಥನ್ | 7 ಫೆಬ್ರವರಿ 1973-17 ಜೂನ್ 1977 |
| ಡಾ.ನಾಗೇಂದ್ರ ಸಿಂಗ್ | 1 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1972-6 ಫೆಬ್ರವರಿ 1973 |
| ಎಸ್ಪಿ ಸೇನ್ ವರ್ಮಾ | 1 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1967-30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1972 |
| ಕೆವಿಕೆ ಸುಂದರಂ | 20 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1958-30 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1967 |
| ಸುಕುಮಾರ್ ಸೇನ್ | 21 ಮಾರ್ಚ್ 1950-19 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1958 |